Ekaterina II (Tiếng Nga: Екатерина II Великая; 2 tháng 5, năm 1729 – 17 tháng 11, năm 1796), hay Yekaterina Alexeyevna (Екатерина Алексеевна) hoặc còn gọi là Catherine Đại đế (Yekaterina II Velikaya), là Nữ hoàng trứ danh và cũng là Nữ hoàng trị vì lâu dài nhất của Đế quốc Nga, cai trị từ 28 tháng 6 năm 1762 cho tới khi qua đời. Có thể nói bà là hiện thân của chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng, tuy là người Phổ, sinh tại Stettin ở Phổ với tên gốc là Sophie Friederike Auguste von Anhalt-Zerbst-Dornburg nhưng bà có đóng góp to lớn trong việc đưa Đế quốc Nga thực sự trở thành một cường quốc tại châu Âu vào thế kỷ 18.Trong việc lên ngai vàng của Đế quốc và thực thi thời đại cai trị của mình, bà thường dựa vào những quý tộc rất được tín nhiệm như Grigory Orlov và Grigory Potemkin. Dưới sự trợ giúp của các tướng quân tài năng như Pyotr Rumyantsev và Alexander Suvorov, Fyodor Ushakov, Nữ hoàng Ekaterina đã có thể giúp Đế quốc Nga bành trướng mạnh mẽ bằng cả hai đường chinh phạt và ngoại giao. Ở phía Nam, Hãn quốc Krym bị sáp nhập vào Đế quốc sau những chiến thắng trước Đế quốc Ottoman[1], việc này khiến Đế quốc Nga kiểm soát được toàn bộ khu vực rộng lớn Novorossiya. Ở phía Tây, Liên Minh Ba Lan và Litvia được cai trị bởi người yêu cũ của bà, Quốc vương Stanisław August Poniatowski, đang bị chia cắt và phần lớn lãnh thổ bị sáp nhập vào Đế quốc Nga. Ở phía Đông, bà chủ trương định cư ở Alaska, thành lập nên Mỹ Châu thuộc Nga.Nữ hoàng chủ trương cải cách chính quyền cai trị của Đế chế, và nhiều đô thị đã được thiết lập theo mệnh lệnh của bà. Cùng với sự ngưỡng mộ đối với Pyotr Đại Đế, Nữ hoàng ra sức thiết lập sự hiện đại hóa cho toàn bộ Đế quốc Nga theo hướng Tây Âu. Tuy nhiên, chế độ quân sự cưỡng chế và nhu cầu phát triển kinh tế khiến cho việc đòi hỏi chế độ nông nô ở các thành bang và địa chủ ngày càng tăng. Điều này là nguyên nhân chính dẫn đến các cuộc nổi dậy nông dân, đỉnh điểm là Cuộc bạo loạn Pugachyov bởi người Cozak và nông dân.Thời đại trị vì của bà được gọi là Thời đại Catherine, được xem là thời đại hoàng kim của Đế quốc Nga, đặc biệt là đối với giai cấp quý tộc Nga. Bà tích cực hỗ trợ cho ý tưởng Thời kỳ Khai sáng, tạo nên giai đoạn Chủ nghĩa khai sáng ở Nga.